«Τύχης έργον γίνεται πολλάκις η απόκτησις του πλούτου, αλλ’ η φύλαξις αυτού χρειάζεται νουν φωτισμένον», δίδασκε στο Παρίσι ο εκ Χίου μεγάλος διδάσκαλος και ευεργέτης Κοραής (1803), αλλά στην εποχή μας, που όχι μόνο ξεθωριάζουν κάποιες διαχρονικές αξίες, η κάθε μία για ξεχωριστούς λόγους αλλά και που οι αποχρώσεις δεν υπάρχουν, η προσπάθεια είναι όλα να χαρακτηριστούν με αιώνια πρόσημα όπως το «ευ-» και το «δυσ-».Μέσα στο κλίμα κυριαρχίας του οικονομικού φιλελευθερισμού, πλούτος και ασφάλεια είναι μέγιστες, αλληλένδετες επιδιώξεις. Ύψιστη δικαίωση της οικονομικής συμπεριφοράς αποτελούν η ευ-ζωία για το άτομο, η ευ-ημερία και η ευ-νομία για την κοινωνία.
Στον πληθωρισμό των «ευ» λοιπόν έρχονται να προστεθούν η ευ-γένεια, η ευ-ποιϊα και η ευ-ργεσία (αγαθή και ωφέλιμη πράξη σε κάποιον). Η ευεργεσία λοιπόν δεν είναι υποχρέωση. Είναι πράξη προσωπικής πραγμάτωσης, ιστορικής συνειδητοτητας και κοινωνικής επίγνωσης. Ο πρώτος, γνωστός ευεργέτης της ανθρωπότητας, ήταν ο Προμηθέας (φωτιά, εργαλεία, επιστήμες, γράμματα) και αν ο Προμηθέας βρίσκεται στη σφαίρα της μυθολογίας, η ευεργεσία δεν άργησε να γίνει στην αρχαιότητα κοινωνική πραγματικότητα, με το θεσμό των χορηγιών.
Ο ευεργετισμός αποτελούσε κοινωνικό πρότυπο. Ο Αριστοτέλης έκανε λόγο στα «Ηθικά» για τον «μεγαλοπρεπή» άνθρωπο, εκείνον δηλαδή, ο οποίος ασχολείται με τα κοινά, ώστε να ωφελήσει τον συνάνθρωπό του με κοινωφελείς δραστηριότητες, με προσωπικές του δαπάνες. Ο ευεργετισμός ως θεσμός υιοθετήθηκε και από τους Ρωμαίους. Απόγονοι του Πτολεμαίου έφεραν το επώνυμο «ευεργέτες».
Στο Βυζάντιο αυτή η παράδοση συνεχίζεται. Βασικός γνώμονας για αυτή την ενέργεια βέβαια, η Χριστιανική ηθική, που συνοψίζεται στην εντολή του Χριστού «εντολήν καινήν δίδωμι υμίν ίνα αγαπάτε αλλήλους, καθώς ηγάπησα υμάς». Φωτεινό παράδειγμα Χριστιανικής ηθικής ο Μέγας Βασίλειος 4ος αιώνας μ.Χ.( Βασιλειάδα κ.λ.π.)
Στη διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας παίρνει άλλες διαστάσεις. Η ανάγκη για πνευματική αναβάθμιση του Γένους, ώθησε τότε την εκκλησία, αλλά και πολλούς εύπορους Έλληνες να δραστηριοποιηθούν για την ίδρυση σχολείων και πολλών άλλων έργων. Η έμπρακτη εκδήλωση φιλοπατρίας με πράξεις ευεργεσίας παίρνει μεγαλύτερες διαστάσεις στα χρόνια της Εθνεγερσίας και πλούσιοι ομογενείς γίνονται αρωγοί στον αγώνα της ελευθερίας. Η προσφορά τους κορυφώνεται στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου. Με την ευεργετική τους διάθεση και προσφορά αποτέλεσαν τη δομική βάση για την παραπέρα αναβάθμιση και την πνευματική ανασυγκρότηση και πορεία του τόπου.
Αποδέκτης της ευεργεσίας είναι μία πόλη, κωμόπολη η χωρίο, με την δημιουργία διαφόρων έργων, όπως κτίρια σχολείων, υποτροφίες, βιβλιοθήκες, νοσοκομεία και άλλα. Η πράξη εμπεριέχει φιλοπατρία και φιλάνθρωπη χριστιανική ηθική. Όμως στη σημερινή Ελλάδα τη λέξη «ευεργεσία» αντικαθιστά η «χορηγία» που μοιάζει να συμπορεύεται με το «κοινό περί Δημοκρατίας αίσθημα», αλλά και προς τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες της εποχής μας. Σήμερα τις ευεργεσίες τις διέπει η νομοθεσία και ειδικότερα η φορολογική του σύγχρονου δημοκρατικού κράτους. Δεν είναι πλέον μόνο άτομα χορηγοί αλλά και επιχειρήσεις.
Η Ελληνική ψυχή, ανά τους αιώνες, έχει μεγαλουργήσει επιδεικνύοντας δείγματα μεγαλοψυχίας, γενναιοδωρίας, υπερβάσεως του «εγώ», αλτρουισμού και αυτοθυσίας. Υψηλές αξίες που δίνουν το νόημα στην ύπαρξή μας ως Έλληνες.
Μαζί με την ευγνωμοσύνη μας, απέναντι στους μεγάλους και μικρότερους εθνικούς και τοπικούς ευεργέτες, ας γίνει μια συνεχής υπόμνηση για να επανέλθει η χώρα μας σε τροχιά ανάπτυξης, ώστε όπως έγραψε κάποτε ο Γρηγόριος Ξενόπουλος « η πατρίδα να μην έχει πλέον ανάγκη ευεργετών….» και μάλιστα ξένων. Ως τότε υποχρέωση των ευεργετουμένων είναι να τιμούν τους φιλόπατρεις ευεργέτες με όποιον τρόπο μπορούν για να μείνουν σαν φωτεινά παραδείγματα για τις επόμενες γενιές. Η πατρίδα βέβαια, πάντα θα έχει ανάγκη την ευγενική φιλοπατρία.
Κλείνοντας θα πω ότι η πόλη μας, η Παλλήνη, έχει πολλούς μικρούς και μεγάλους ευεργέτες που ο καθένας με τον τρόπο του πρόσφερε στην πόλη και τους ευχαριστούμε γι’ αυτό. Δεν τους ξεχνάμε οι παλαιότεροι και ας τους γνωρίσουν οι νεότεροι θα ωφεληθούν. Αιωνία η μνήμη τους.
