Έχουν περάσει μερικά χρόνια απ΄ όταν γράφτηκε αυτό το κείμενο. Πλέον ανακυκλώνουμε η προσπαθούμε να ανακυκλώνουμε και πολλά άλλα είδη, όπως μπαταρίες, ηλεκτρικές συσκευές, ηλεκτρικούς λαμπτήρες και άλλα πολλά. Η ουσία όμως βρίσκεται στο κείμενο που ακολουθεί…
Ενθυμήσεις << ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ>>
Ακούγοντας συνέχεια από διάφορα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης παραινέσεις για ανακύκλωση, μου ήρθαν στο νου εικόνες, συμπεριφορές και παραστάσεις από το παρελθόν και συνειδητοποίησα ότι και τότε γινόταν ανακύκλωση με άλλη μορφή. Και θα σας πω πως το αντιλαμβάνομαι εγώ.
Θυμάμαι όταν ήμουν παιδούλα, έβλεπα τους μεγάλους να διαχειρίζονται τα σκουπίδια χωρίς να ακούσω την λέξη << ανακύκλωση>>. Γι΄ αυτούς ο σεβασμός προς το περιβάλλον ήταν κάτι το αυτονόητο και κάτι που το κατάλαβα πολύ – πολύ αργότερα όταν ξανάφερνα στη μνήμη μου εκείνες τις εποχές. Και δεν είχαν σεβασμό μόνο προς το περιβάλλον κάνοντας την δική τους ανακύκλωση αλλά και σε πολλά άλλα όπως η καθαριότητα των δρόμων και των χωματόδρομων.
Θυμάμαι τις νοικοκυρές να σκουπίζουν, ν΄ ασβεστώνουν τα ρείθρα των δρόμων, τις αυλές και τους κορμούς των δένδρων και να μυρίζει παντού πάστρα. Θυμάμαι τσιμεντένιους διαδρόμους να μεταμορφώνονται σε έργα τέχνης με λίγο ασβέστη, κάνοντας πλάκες η άλλα περίπλοκα σχέδια, επιτυγχάνοντας έτσι και απολύμανση και αισθητικό αποτέλεσμα που ήταν χάρμα οφθαλμών. Θυμάμαι τις πήλινες γλάστρες και τους χρωματισμένους τενεκέδες γεμάτους με λουλούδια όλο υγεία.
Ακόμα θυμάμαι με πόσο σεβασμό για τη φύση με μάθαιναν να μαζεύω άγρια χόρτα και βότανα. Τότε υπήρχαν άφθονα. <<Δεν θα κόβεις απ΄ αυτά όλη τη ρίζα για να ξαναβλαστήσει>>. <<Απ΄ αυτά δεν είναι πολλά, θα μαζέψεις μια χούφτα και από εκείνα δύο χούφτες>>. <<Τώρα θα πάμε σε άλλο χωράφι>>. Γιατί το έκαναν αυτό; Για να είναι ίσως πιο νόστιμη η σαλάτα αλλά και να τους δώσουν την ευκαιρία να αναπτυχθούν ξανά. Αυτό δεν είναι σεβασμός για το περιβάλλον;
Θυμάμαι το μεγάλο βαρέλι που υπήρχε σε πολλές αυλές για να καίνε τα χαρτιά και τα κλαριά, σκορπίζοντας μετά τη στάχτη στα φυτά.
Θυμάμαι τον παλιατζή που έπαιρνε εφημερίδες, γυάλινα μπουκάλια, παλιά ρούχα και σε αντάλλαγμα έδινε μανταλάκια.
Θυμάμαι τον λάκκο που έριχναν τo περίσσευμα από τα λαχανικά και τις κοπριές, για να <<χωνέψουν>> καθώς έλεγαν. Ό,τι δηλαδή έμενε από τις κότες, τα κουνέλια και ίσως και καμιά κατσίκα, που τα πιο πολλά σπίτια είχαν. Κι όταν ερχόταν του Αι΄ Γιαννιού; Άδειαζαν τις αποθήκες απ΄ όλα τα σαράβαλα έπιπλα και τα έριχναν στη φωτιά μαζί με το μαγιάτικο στεφάνι. Σωστό πανηγύρι γινόταν πηδώντας πάνω από τις φλόγες. Και βέβαια μετά μάζευαν τη στάχτη, όπως και από τα τζάκια, και την έριχναν στις ρίζες των δένδρων (μαγνήσιο, κάλλιο, ασβέστιο). Αν δεν ήταν αυτό ανακύκλωση τότε τι ήταν;
Τίποτα δεν ήταν στην τύχη. Ίσως πολλοί να μην ήξεραν την χρησιμότητα κάποιων ενεργειών και αν τους ρώταγες <<γιατί το κάνεις αυτό>> σου απαντούσαν: << Έτσι το βρήκα έτσι το κάνω>>. Έτσι η γενιά η δική μου έμαθε από το παράδειγμα και όχι από εξηγήσεις. Νομίζω ότι είναι προτιμότερο πολλές φορές. Τότε η άμιλλα μεταξύ γυναικών γινόταν νοικοκυροσύνη και η νοικοκυροσύνη άμιλλα.
Και ξαφνικά ήρθαν τα πάνω κάτω. Μας έφτασε το πλαστικό και μαζί με αυτό και η υπερκατανάλωση στα πάντα. Στη διατροφή, στα προϊόντα καθαρισμού και σε χιλιάδες άλλα είδη. Συσκευασίες πλαστικές, συσκευασίες χάρτινες με φίρμες αντικατέστησαν το δίχτυ για τα ψώνια – το θυμάται άραγε κανείς – και το γυαλί για τα υγρά.
Βλέπεις όμως ότι η ζωή προχωρά και μαζί με αυτήν και ο <<πολιτισμός>> και πρέπει να προσαρμοζόμαστε. Πως όμως; Με το να χρησιμοποιούμε άπειρα προϊόντα για τον ίδιο σκοπό; Το τηγανόλαδο τότε γινόταν σαπούνι και έφτανε για τα πάντα. Αυτό και αν ήταν ανακύκλωση. Αλλά είπαμε. Η ζωή πρέπει να <<βελτιώνεται>>. Δεν λέω ότι ήταν όλα ρόδινα τότε. Όχι δεν ήταν. Ήταν όμως πιο ανθρώπινα από κάθε πλευρά και με περισσότερο σεβασμό στον άνθρωπο και στο περιβάλλον. Ίσως και η ομοιογένεια του πληθυσμού κάθε τόπου να έπαιζε ρόλο. Ναι νομίζω ότι έπαιζε. Είχαν όλοι τις ίδιες συνήθεις και πονούσαν τον τόπο τους.
Και έτσι ξυπνήσαμε μια μέρα και η αγροτική περιοχή είχε γίνει αστική. Οι πολυκατοικίες φύτρωσαν σαν τα μανιτάρια. Χωρίς υποδομή, χωρίς φροντίδα για το περιβάλλον και κατά συνέπεια για τον άνθρωπο. Και γίναμε όλοι Αθηναίοι, Γκάγκαροι. Ξεχάσαμε σιγά-σιγά τις παλιές μας συνήθειες και τα πηγάδια έγιναν βόθροι. Και οι βόθροι βρωμάνε. Και από την μυρωδιά της φυστικιάς, του πεύκου και των αγριολούλουδων, περάσαμε σε μια άλλη εποχή. Στην εποχή των βόθρων. Ξεχάσαμε την ανατολή, τη δύση και τα άστρα του ουρανού. Πάνε οι γλάστρες και οι τενεκέδες, αντικαταστάθηκαν από το γκαζόν. Άκου γκαζόν στην Ελλάδα! Βρε παιδιά το μικροκλίμα της Ελλάδας δεν είναι για γκαζόν. Βάλτε θάμνους και κάνα δένδρο.
Τώρα το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω και γι’ αυτό πρέπει να ακολουθήσουμε όσο πιο σωστά μπορούμε τους καινούργιους κανόνες. Από το παράδειγμα που είχαμε εμείς από τους μεγαλύτερους, περάσαμε στις νουθεσίες των ραδιοφωνικών, τηλεοπτικών σταθμών και άλλων φορέων για να κάνουμε ανακύκλωση με νέα δεδομένα. Ας την κάνουμε, όπως προείπα, σωστά τουλάχιστον μπας και σώσουμε τίποτα από την καταστροφή που εμείς οι ίδιοι προκαλέσαμε.
Υπάρχουν πλέον επικίνδυνα για τον άνθρωπο υλικά όπως χημικά και άλλα. Έτσι προμηθευτήκαμε τους μπλε κάδους κοντά στα σπίτια μας για ανακυκλώσιμα υλικά όπως χαρτί, χαρτόνι, αλουμίνιο, γυαλί, πλαστικό, σίδερο. Ένας τόνος ανακυκλώσιμου χαρτιού ισοδυναμεί με χαρτοπολτό που παράγουν 17 δένδρα. Επιπλέον για την ανακύκλωση χαρτιού απαιτείται 40% λιγότερη ενέργεια από ότι για την παραγωγή χαρτιού από ξύλο. Στην Αττική μόνο 200.000 τόνοι χαρτιού καταλήγουν ετησίως στα σκουπίδια. Ακούστε νούμερο, 3.400.000 δένδρα θυσιάστηκαν για αυτό και καταναλώθηκαν 68.000.000 κυβικά νερού.
Όμως ό,τι και να κάνει ό Δήμος, ό,τι και να κάνουν οι φορείς, όσες νουθεσίες και να ακούσουμε, αν οι μεγαλύτεροι, γονείς και δάσκαλοι δεν δώσουν το παράδειγμα στη νέα γενιά δεν θα πετύχουμε πολλά. Ελπίζω τα φιντανάκια που μεγαλώνουν τώρα να μάθουν εγκαίρως το νόημα της ανακύκλωσης.
Επίσης ο Δήμος εφαρμόζει το πρόγραμμα της οικιακής κομποστοποίησης με στόχο τη μείωση των απορριμμάτων. Τα απορρίμματα μετατρέπονται σε χρήσιμο λίπασμα. Θα μπουν καθώς μαθαίνω πιλοτικά στο Δήμο Παλλήνης κάδοι ανακύκλωσης μαγειρικών λαδιών. Το προϊόν που βγάζει είναι βιοντιζελ ( ένα λίτρο λάδι = 0,8 λίτρα βιοντίζελ. Τα οφέλη από αυτή την ενέργεια είναι σημαντικά και πολλαπλά καθώς και ανταποδοτικά.
Επίσης πρόκειται να συμπεριλάβει στο πρόγραμμά του, που ήδη εφαρμόζεται, την εναλλακτική διαχείριση αποβλήτων, εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων.
Και κάτι ακόμα που θεωρώ υποχρέωση να αναφέρω. Το 1ο Γυμνάσιο Παλλήνης, πάντα πρωτοπόρο, εφαρμόζει την ανακύκλωση πάνω από 20 χρόνια. Να είναι καλά ο Δ/ντής κ. Δ. Ψαριανός και ο καθηγητής κ. Σ. Ράπτης που την άρχισαν και οι μετέπειτα δ/ντές, που την συνέχισαν με τον ίδιο ζήλο, όπως η κ. Νταϊλιάνη και ο κ. Μπαξεβάνης. Επίσης πρέπει να αναφέρω την κ. Πισπιρίγγα που γινόταν <<σύχριστη>> για να κάνει τη διαλογή καθώς και όλους τους καθηγητές που ο καθένας από το πόστο του βοηθούσε.
Έτσι είμαι σίγουρη ότι αυτή η γενιά, που σήμερα είναι γονείς, ξέρει τι είναι ανακύκλωση και γιατί πρέπει να την εφαρμόζουμε.
Και κάτι ευτράπελο από τότε. << Όταν μίλησαν στα παιδιά για την ανακύκλωση, κυρίως των μεταλλικών κουτιών από αναψυκτικά, άρχισαν κάποια παιδιά να φέρνουν καθημερινά γεμάτες τσάντες από κουτάκια. Μέχρι που κίνησε την περιέργεια το γεγονός και τα ρώτησαν, γιατί πίνουν στο σπίτι τόσα πολλά αναψυκτικά, που δεν κάνουν και τόσο καλό. Η απάντηση ήταν αποστομωτική. <<Μα για να φέρνουμε τα κουτάκια στην ανακύκλωση>>. Είχαν καταλάβει λάθος. Δόθηκαν εξηγήσεις και έτσι στο εξής έκαναν αυτό που έπρεπε.
Σοφία Καρακωστίδου – Μαραβέλια
