Η Χίος υποδουλώθηκε στους Τούρκους το 1566.
Το 1822 πλήρωσε μεγάλο τίμημα αίματος με τη σφαγή του άμαχου πληθυσμού της στην προσπάθεια να αποτινάξει τον τούρκικο ζυγό.
Το 1912 ο ελληνικός στρατός απελευθερώνει τη Μακεδονία και την Ήπειρο και στη συνέχεια το Γενικό Επιτελείο Στρατού αποφασίζει την απελευθέρωση των νησιών του Αιγαίου.
Ο ελληνικός στόλος με ναύαρχο τον Υδραίο Παύλο Κουντουριώτη αναλαμβάνει την απελευθέρωση τους.
Πρώτα απελευθερώνει τη Λήμνο, στη συνέχεια τη Θάσο, την Ίμβρο , την Σαμοθράκη, τα Ψαρά και στις 8 Νοεμβρίου τη Λέσβο.
11 Νοεμβρίου του 1912, ο ελληνικός στόλος με 3 καταδρομικά , 2 αντιτορπιλικά και 3 μεταγωγικά και με 2500 στρατιώτες φτάνει έξω από το λιμάνι της Χίου. Οι Χιώτες υποδέχονται το στρατό χαρούμενοι και σίγουροι ότι αυτή την φορά θα καταφέρουν να ελευθερωθούν.
Την ίδια ημέρα η Ευγενία Μαδιά κατασκευάζει την πρώτη Ελληνική σημαία και την υψώνει η ίδια ,με την είσοδο του απελευθερωτή Ελληνικού Στόλου στο λιμάνι της Χίου.
Οι μάχες στο νησί κρατούν 40 ημέρες και πολλές ηρωϊκές σελίδες γράφονται για μια ακόμη φορά .
Ο λαϊκός ποιητής γράφει : «Άνθρωποι μη λησμονείτε Έως ότου κι αν ζείτε Πως εχάθηκαν λεβέντες Πως ετάφηκαν παιδιά Ήρωες εκεί στο Αίπος Έμειναν παντοτινά».
21 Δεκεμβρίου 1912 : Ο τούρκος διοικητής Ζιχνύ Μπέης υπογράφει την παράδοση του νησιού.
Η Αναμνηστική Πλάκα για την παράδοση της ΧΙΟΥ στις Ελληνικές δυνάμεις, αναφέρει επιγραμματικά: «Εδώ υπογράφηκε στις 21 Δεκεμβρίου 1912 το πρωτόκολλο ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ του τουρκικού στρατού στις ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ανάμεσα στον Τούρκο διοικητή Ζιχνύ Μπέη και το Λοχαγό Πεζικού Ε. Βερνάρδο εκπρόσωπο του ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ. Έληξε έτσι μετά από 356 χρόνια η Κατοχή της ΧΙΟΥ από τον Τούρκο ΔΥΝΑΣΤΗ.»
Οι τούρκοι αφήνουν πίσω τους δεκάδες πυροβόλα, πυρομαχικά και τρόφιμα και 2.044 αιχμαλώτους .Οι βαριά τραυματίες μεταφέρονται στον Τσεσμέ, ενώ οι υπόλοιποι στην Πελοπόννησο. Οι Χιώτες δεν πείραξαν και δεν αποδοκίμασαν τους αναχωρούντες και ηττημένους Τούρκους, δείχνοντας μεγάλη ανθρωπιά.
Οι θυσίες των προγόνων μας δεν πρέπει να ξεχνιούνται.
Χαίρε Χίος Ελευθέρα.
Χρόνια Πολλά.
