Ένα ενδιαφέρον θέμα για την πόλη μας – την Παλλήνη μας – είναι ασφαλώς η εξέλιξη των σχολείων, που στη διάρκεια κάποιων δεκαετιών έχουν αλλάξει τόσο πολύ, ώστε οι νεότερες γενιές δεν είναι δυνατόν να γνωρίζουν.
Οι συμπολίτες μου της δικής μου ηλικίας, αν ακόμη υπάρχουν κάποιοι, σίγουρα θα θυμηθούν την παιδική σχολική τους ζωή οι δε νέοι ίσως απορήσουν για τον τρόπο που έζησαν οι γονείς και οι παππούδες των.
Αφορμή για την αναφορά μου αυτή μου έδωσαν οι εθνικές μας εορτές , 25η Μαρτίου και 28η Οκτωβρίου, οπότε γίνεται η καθιερωμένη παρέλαση των σχολείων μας, όπου εκατοντάδες η και χιλιάδες καλοζωισμένων και καλοντυμένων παιδιών παρελαύνουν και συγκινημένοι τα χειροκροτούμε. Αυτά βέβαια αποτελούν αντιπροσωπείες των σχολείων μας και όχι το σύνολο των μαθητών.
Η Παλλήνη ως γνωστόν έχει γίνει σχολειούπολη, γιατί πέραν των πολλών δημόσιων Δημοτικών, Γυμνασίων και λυκείων που διαθέτει έχει και πολλά μεγάλα ιδιωτικά σχολεία στοιχειώδους και μέσης εκπαίδευσης.
Από τις προσωπικές μου λοιπόν μνήμες, αλλά και από την σπουδαία έρευνα που έχει κάνει ο αξιότιμος Κώστας Παπαθεοδώρου, θα ανατρέξουμε λίγο στο παρελθόν. Αξίζει να πούμε ότι, ο κος Παπαθεοδώρου διετέλεσε δάσκαλος , υποδιευθυντής και διευθυντής του 1ου δημοτικού σχολείου Παλλήνης για 23 χρόνια και είχε τη διάθεση να ανατρέξει σε διάφορες πηγές, όπου ανέσυρε πολύτιμα ιστορικά στοιχεία που αφορούν τα σχολεία της πόλης μας. Για το σοβαρό αυτό έργο του τον ευχαριστούμε.
Το 1912 με κάποιο διάταγμα, μπορούσαν μικροί οικισμοί να γίνουν αυτόνομες κοινότητες, εφόσον διέθεταν μία από τις δύο προϋποθέσεις. Να είχαν τουλάχιστον τριακόσιους κατοίκους η να υπήρχε Δημοτικό σχολείο. Το 1912 η Παλλήνη είχε πολύ λιγότερους από τριακόσιους κατοίκους. Είχε όμως ένα υποτυπώδες δημοτικό σχολείο, που είχε δημιουργήσει ο τελευταίος ιδιοκτήτης του τσιφλικιού Μιχ. Καλλιφρονάς, Κατά τον κο Παπαθεοδώρου και σε άλλη μελέτη του το πρώτο δημοτικό σχολείο εγκατέστησε ο Δήμαρχος Μαρκοπούλου κος Σωτηρίου, το έτος 1901. Το σχολείο όμως αυτό αναβαθμίστηκε και αναγνωρίστηκε από τον Μ. Καλλιφρονά κατά τα έτη 1904-1910.
Σχολικό κτίριο βέβαια δεν υπήρχε και τα ελάχιστα παιδιά, που φοιτούσαν σε αυτό, προφανώς έκαναν μάθημα σε κάποιο χώρο που διέθετε ο Καλλιφρονάς. Λίγο αργότερα χρησιμοποιήθηκε σαν σχολική αίθουσα το κτίριο που υπήρχε νότια από το σημερινό Δημαρχείο Παλλήνης, ιδιοκτησία επίσης του Καλλιφρονά, ο οποίος εισέπραττε από το Δημόσιο ένα τυπικό νοίκι. Στη μοναδική αίθουσά του συστεγάζονταν και οι έξι τάξεις του Δημοτικού. Άρα ήταν μονοθέσιο. Το κτίριο αυτό αργότερα ήταν και το γραφείο της Κοινότητας, αλλά και στην κατοχή και πάλι σχολείο.
Το έτος 1929 έως το Νοέμβριο του 1930 κατασκευάστηκε το νέο κτίριο στο νότιο μέρος της πόλης με δωρεά του Ανδρέα Συγγρού;;;;;( σε άλλο σημείο ο ερευνητής αναφέρει δαπάνη ανεγέρσεως 305.000 δ.ρ.χ. εκ των οποίων 207.000 επιβαρύνθηκε η Κοινότητα και 98.000 το Δημόσιο).
Πρέπει να σημειώσουμε εδώ, ότι κατά την απαλλοτρίωση του 1917 με το νόμο 1072, το σχολείο καθώς και η εκκλησία απέκτησε ένα κλήρο. Ίσως τα χρήματα που φαίνεται να διέθεσε η Κοινότητα να προήλθαν από πώληση κτημάτων του σχολείου, διότι είναι αδύνατον η φτωχή τότε Κοινότητα να διέθετε τόσα χρήματα.
Στο κτίριο αυτό εφοίτησε η γενιά μου, αλλά και οι επόμενες γενιές έως το 1970, οπότε δυστυχώς κατεδαφίστηκε. Ήταν ίσως ένα έγκλημα αυτό και στη θέση του ανεγερθεί πολύ μεγαλύτερο κτίριο, σύγχρονο με ανέσεις που έλειπαν από το προηγούμενο, αλλά ίσως ήταν λάθος, γιατί μπορούσε να διατηρηθεί το πανέμορφο αυτό κτίριο και να ανεγερθεί και το καινούργιο. Για εμάς που το ζήσαμε και σ’ αυτό μάθαμε τα πρώτα μας γράμματα, η θλίψη μας ήταν μεγάλη, γιατί κατεδαφίστηκε μέρος της ιστορίας μας.
Ο δάσκαλος κος Παπαθεοδώρου αναφέρει:
Προαγωγές Σχολείου
1η ως κοινό με υποδιδάσκαλο 6 έτη
2η ως μονοτάξιο 1915 έως 1930 – 1931
3η ως 2τάξιο 1931 έως 1932 έως 1962 – 1963
4η ως 3τάξιο 1963 – 1964 έως 1965 – 1966
5η ως 4τάξιο 1966 – 1967 έως 1967 – 1968
6η ως 5τάξιο 1968 – 1969 έως 1971 – 1972
7η ως 6θέσιο 1972 – 1973 έως 1975 – 1976
8η ως 8θέσιο 1976 – 1977
9η ως 10θέσιο 1977 – 1978
10η ως 11θέσιο 1978 – 1079
11η ως 12θέσιο 1979 – 1980
12η ως 12θέσιο 1980 – 1981
13η ως 13θέσιο 1982 – 1982
ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ
- Σχολικό έτος 1900 – 1907 : κοινό με πρώτη υποδιδασκάλισσα την Κατίνα Ζέρβα.
- Σχολικό έτος 1908 – 1919 : Υποδιδασκάλισσα Μαρία Πρωτεκδίκου.
- Σχολικό έτος 1919 – 1932 : Διδασκάλισσα Ευγενία Οικονόμου.
- Σχολικό έτος 1932 – 1933 : Διδάσκαλος Πάνος Οικονομόπουλος και Ευγενία Οικονόμου. Αριθμός μαθητών 100.
- Σχολικό έτος 1933 – 1934 : Διδάσκαλος Πάνος Οικονομόπουλος και Ευγενία Οικονόμου. Αριθμός μαθητών 92.
- Σχολικό έτος 1934 – 1935 : Διδάσκαλος Πάνος Οικονομόπουλος και Ευγενία Οικονόμου. Αριθμός μαθητών 105.
Από το 1935 έως το 1941 λειτούργησε με τους δύο ίδιους διδάσκοντες και με αριθμό μαθητών 115 – 140.
Από το 1942 έως το 1953 μόνη δασκάλα ήταν η αείμνηστη Ευγενία Οικονόμου.
Το 1953 – 1954 διδάσκαλος ήταν ο Νικόλαος Παπαχρήστος και η Ευγενία Οικονόμου.
Πρέπει να σημειώσουμε ότι, ο αριθμός μαθητών αφορά και τις έξι τάξεις και ακόμη ότι στο σχολείο Παλλήνης φοιτούσαν οι μαθητές της Παλλήνης, του Γέρακα, της Κάντζας και του Κάτω Χαρβατίου, γιατί στα μέρη αυτά υπήρχαν ελάχιστοι κάτοικοι, δίχως σχολείο.
Ο κύριος Παπαθεοδώρου συνεχίζει την περιγραφή των σχολικών ετών έως το 1978, όπου οι διδάσκοντες τους οποίους αναφέρει ονομαστικώς, για κάθε σχολικό έτος, φθάνουν τους δέκα και το σχολείο από μονοθέσιο που ξεκίνησε, έφθασε να είναι 10θέσιο και με τριπλάσιο περίπου αριθμό μαθητών. Από τα πολλά ονόματα δασκάλων που υπηρέτησαν στο σχολείο πρέπει να ξεχωρίσουμε το Νικόλαο Παπαχρήστου, που υπηρέτησε ως Διευθυντής από το 1953 έως το 1960 και τον Κωνσταντίνο Μπέκα που ήτο Διευθυντής από το 1960 έως το 1972.
Μετά την γενική αυτή περιγραφή της εξέλιξης του Δημοτικού Σχολείου Παλλήνης, νομίζω ότι έχει ενδιαφέρον να παρουσιάσω προσωπικές εικόνες, όπως τις έζησα εκείνα τα χρόνια.
Στο σχολικό έτος 1936 – 1937 γράφτηκα στην πρώτη τάξη του Δημοτικού. Σχολείο μας ήταν το καινούργιο εκείνο πέτρινο πανέμορφο κτίριο, που είχε δύο αίθουσες και στη μέση το γραφείο των δασκάλων.
Ήταν υπερυψωμένο και ανεβαίναμε με σκαλιά, δίχως να έχει υπόγειο. Στην ανατολική αίθουσα ήταν η πρώτη και η δευτέρα τάξη με δάσκαλο τον Πάνο Οικονομόπουλο και στη δυτική αίθουσα η τρίτη, τετάρτη, πέμπτη και έκτη τάξη με δασκάλα την Ευγενία Οικονόμου. Βέβαια δεν υπήρχε ηλεκτρικό ρεύμα, ούτε ύδρευση, ούτε τουαλέτες.
Στην πρώτη και δεύτερη τάξη δεν γράφαμε σε τετράδιο αλλά χρησιμοποιούσαμε τα αβάκια, τα λέγαμε «πλάκες», με κοντίλι και ένα υγρό σφουγγαράκι για να σβήνουμε τα γραμμένα και να ξαναγράφουμε.
Ο κος Πάνος ήταν πολύ αυστηρός και στις μία – δύο σειρές ορθογραφίας που μας υπαγόρευε, μας έδινε τόσες ξυλιές όσα ορθογραφικά λάθη κάναμε.
Ήμουν καλός μαθητής και μόνον μία φορά έφαγα δύο ξυλιές με την βέργα από αγριελιά και με όλη του την δύναμη. Το χέρι μου πρήστηκε και πονούσε μερικές ημέρες.
Θυμάμαι χαρακτηριστικά που μας έλεγε: o πρώτος σας πατέρας είναι ο Χριστός, ο δεύτερος ο Βασιλιάς, ο τρίτος ο Μεταξάς και τέταρτος ό πατέρας που έχετε στο σπίτι.
Στην επόμενη αίθουσα τα πράγματα ήταν πιο πολιτισμένα αλλά πάντα αυστηρά. Μαθήματα κάναμε πρωί και απόγευμα και το Σάββατο φυσικά.
Επειδή τα ρολόγια ήταν σπάνια η προσέλευση το πρωί γινόταν με το χτύπημα της καμπάνας. Απαραίτητα εφόδια ήταν η μπλέ ποδιά για αγόρια και κορίτσια και η ιδιοκατασκεύαστη συνήθως πάνινη τσάντα, που περιείχε απαραιτήτως το μελανοδοχείο και το στυπόχαρτο.
Έτσι κυλούσαν τα χρόνια ως το 1940, όπου εγώ άρχιζα την πέμπτη τάξη και οι Ιταλοί μας εκήρυξαν τον πόλεμο. Το μάθαμε από την δασκάλα μας και την 28 Οκτωβρίου ημέρα Δευτέρα δεν κάναμε μάθημα. Τις επόμενες ημέρες πηγαίναμε στο σχολείο αλλά όταν χτυπούσε η καμπάνα, όποτε είχαμε συναγερμό, φεύγαμε από το σχολείο και τρέχαμε στα πιο κοντινά ιδιοκατασκεύαστα καταφύγια και όταν η καμπάνα εσήμαινε λήξη ξαναπηγαίναμε στην αίθουσα του σχολείου.
Τον Απρίλιο του 1941 και μετά την επίθεση των Γερμανών άρχισαν τα σκληρά χρόνια της κατοχής. Αμέσως οι Ιταλοί δημιούργησαν ένα μεγάλο στρατόπεδο στην Παλλήνη, όπου στο χώρο του υπήρχε και το σχολείο μας. Υποχρέωσαν λοιπόν εμάς τα μικρά παιδιά να κουβαλήσουμε τα θρανία στη χασαποταβέρνα του Κώστα του Ρεντούμη, όπου και οι έξι τάξεις μαζί σε ένα χώρο συνεχίσαμε τα κολυβογράμματα. Τη δεύτερη χρονιά μεταφερθήκαμε στο κοινοτικό κτίριο μπροστά από το Δημαρχείο, πάλι σε μια αίθουσα και οι έξι τάξεις. Αυτά εν μέσω πείνας και καθημερινού φόβου από τους κατακτητές. Αυτά με λίγα λόγια ήταν τα ωραία χρόνια της παιδικής μας ηλικίας, που έζησε η γενιά μας και δεν ήταν καθόλου εύκολα.
Οι νέοι μας ας είναι αισιόδοξοι και να είναι σίγουροι ότι ζουν σε καλύτερα χρόνια.