Γράφει η κα. Μουτούση
Μεγάλες πανδημίες που έπληξαν τον κόσμο και οδήγησαν σε εκατομμύρια θανάτους έχουν αφετηρία την Ασία, όπως δείχνει η προέλευση φονικών ιών όπως αυτός με τον οποίο είναι σήμερα αντιμέτωπη η παγκόσμια κοινότητα.
Οι διατροφικές συνήθειες στην Ασία σε συνδυασμό με τη λειτουργία των υπαίθριων αγορών, όπου κανείς μπορεί να βρει από… ποντίκια, νυχτερίδες μέχρι κεφάλια διαφόρων ζώων εξηγούν εν πολλοίς σύμφωνα με ορισμένα επιστημονικά ευρήματα γιατί ιοί, που οδηγούν σε επιδημίες και προκαλούν συναγερμό προέρχονται από την περιοχή αυτή.
Οι κορονοϊοί είναι μία μεγάλη οικογένεια ιών που περιλαμβάνει ακόμη και τους ιούς που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα, όσο όμως και αυτόν που προκάλεσε πανδημίες. «Οι ιοί που θα μας πλήξουν στο μέλλον υπάρχουν ήδη. Καιροφυλακτούν στις ζούγκλες της Αφρικής ή στις αγορές της Ασίας» ανέφερε από το 2015 η τότε γενική διευθύντρια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας Μάργκαρετ Τσαν, αρκετά χρόνια πριν χτυπήσει την πόρτα των χωρών ο σημερινός κορονοϊός.
Και ήδη τα πρώτα κρούσματα αντίστοιχων ιών είχαν κάνει προ πολλού την εμφάνισή τους. Το 2002 έκανε την εμφάνισή του ο ιός SARS (Σοβαρό Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο), ο οποίος ξεκίνησε από επαρχία της Κίνας και οδήγησε μέσα σε ένα έτος στη μόλυνση περισσότερων από 8.000 ανθρώπων και οι επιστήμονες εκτίμησαν πως ευθυνόταν για πάνω από 770 θανάτους.
Μερικά χρόνια αργότερα, το 2009, ένας νέος ιός που αποκαλέστηκε «γρίπη των χοίρων» -καθώς όπως καταγράφηκε πέρασε από τους χοίρους στον άνθρωπο- μόλυνε περίπου 60,8 εκατομμύρια άτομα στις ΗΠΑ ενώ οι θάνατοι σε παγκόσμιο επίπεδο εκτιμάται ότι μπορεί να άγγιξαν τους 575.400. Αυτός, ωστόσο, ξεκίνησε από το Μεξικό.
Δεν πέρασαν τρία χρόνια όταν το 2012 ήρθε η επιδημία του ιού MERS (Αναπνευστικό Σύνδρομο της Μέσης Ανατολής), εξαιτίας του οποίου έχασαν τη ζωή τους πάνω από 850 άνθρωποι. Σύμφωνα με τους ειδικούς ο ιός SARS μεταδόθηκε μέσα από ένα είδος άγριας γάτας, το οποίο πωλείται στις κινεζικές αγορές και το αρχικό μικρόβιο στα θηλαστικά αυτά προήλθε από νυχτερίδες. Σε ότι αφορά τον ιό MERS οι επιστήμονες κατέληξαν πως μεταδόθηκε από καμήλες.
Είχε προηγηθεί η γρίπη των πτηνών που το 1997 προήλθε από το Χονγκ Κονγκ και προκάλεσε θανάτους σε ανθρώπους, χτυπώντας «κόκκινο» στους διεθνείς και ευρωπαϊκούς οργανισμούς υγείας. Η επιδημία ξαναχτύπησε την πόρτα μας το 2003, αλλά τελικώς συνδέθηκε με τον τρόπο εκτροφής των πτηνών και οι επιστήμονες εκτίμησαν πως η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο ήταν περιορισμένη.
Οι πρώτες πανδημίες του 20ου αιώνα
Το μεγαλύτερο πλήγμα από ιούς ξεκίνησε στις αρχές του 20ου αιώνα με την ισπανική γρίπη, που χτύπησε στο τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Προήλθε πιθανά από την Άπω Ανατολή, αλλά πήρε το όνομά της καθώς οι πρώτες αναφορές προήλθαν από τον ισπανικό Τύπο.
Προσέβαλε πάνω από 500 εκατομμύρια ανθρώπους, περίπου δηλαδή το 1/3 του τότε παγκόσμιου πληθυσμού, ενώ είχε ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 50 εκατομμύρια άνθρωποι ανά τον πλανήτη. Το 75% των θανάτων καταγράφηκε μάλιστα μέσα στις πρώτες 10 εβδομάδες από την εκδήλωση της πανδημίας.
Στον θλιβερό απολογισμό του 1,1 εκατομμυρίου θυμάτων –άλλες εκτιμήσεις έκαναν λόγο ακόμη και για 4 εκατομμύρια θανάτους- είχε φτάσει η ασιατική γρίπη το 1957 που ξεκίνησε από νοτιοδυτική επαρχία της Κίνας. Μέσα σε έξι μήνες είχε εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο.
Από το Χονγκ Κονγκ είχε κάνει το 1968 την εμφάνισή του και ένας από τους πρώτους τύπους της σημερινής εποχικής γρίπης, προσβάλλοντας το 15% του πληθυσμού. Στη συνέχεια μεταδόθηκε και στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Κάποιοι επιστήμονες πιστεύουν πως ο ιός της ασιατικής γρίπης μεταλλάχθηκε και επανεμφανίστηκε με τη μορφή της γρίπης του Χονγκ Κονγκ.
Από τη Βόρεια Κίνα ξεκίνησε το 1977 και η «ρωσική γρίπη», που στοίχισε τη ζωή σε 700.000 ανθρώπους. Το όνομά της –όπως και στην περίπτωση της ισπανικής γρίπης- το πήρε από το γεγονός πως τα πρώτα επιδημικά στοιχεία προέκυψαν από την τότε ΕΣΣΔ.
Όπως αναφέρεται οι κορονοϊοί έχουν πάρει το όνομα τους από τις ακίδες από γλυκοπρωτείνες που σαν κορώνα περιβάλλουν την επιφάνεια του ιού και χρησιμεύουν για την προσκόλληση του ιού στους ιστούς και την είσοδό του μέσα στα κύτταρα. Είναι κοινοί σε πολλά είδη ζώων, συμπεριλαμβανομένων των καμήλων και των νυχτερίδων.
