Οι προκηρύξεις των επαναστατημένων Ελλήνων, εναντίον της οθωμανικής τυραννίας, χαρακτηρίζονται από γνήσιο πατριωτισμό και υψηλό φρόνημα. Εξέφραζαν κάθε Έλληνα που πολεμούσε τον κατακτητή αποφασισμένος να ζήσει ελεύθερος ή να πεθάνει. Ήταν μεστές περιεχομένου και νοημάτων δεν ήταν χαρτιά με θολά κηρύγματα.
Γινόντουσαν κτήμα κάθε ‘Έλληνα, που τις αποστήθιζε σαν προσευχή και τις διέδιδε παντού. Οι λόγιοι τις μετέφραζαν στις γλώσσες της Ευρώπης και της Αμερικής και έτσι μέσα από αυτές διαδίδονταν τα ιδανικά της Επανάστασης στα πέρατα της οικουμένης.
Συνετέλεσαν σημαντικά στην ανάπτυξη του φιλελληνισμού ανάμεσα στους λαούς όλου του κόσμου, που με τη σειρά τους πίεζαν τις κυβερνήσεις τους, ώστε να τηρούν ευνοϊκότερη στάση απέναντι στην επαναστατημένη Ελλάδα.
Οι αγωνιστές του 1821 αν και διασπαρμένοι σε πολλές περιοχές της ελληνικής γης, από τις Παραδουνάβιες χώρες, τη Μακεδονία, τη Θράκη, τη Θεσσαλία, την Κρήτη, τη Μικρά Ασία, τα νησιά του Αιγαίου Πελάγους, με ελάχιστη ή καθόλου επικοινωνία μεταξύ τους, όταν ήλθε το πλήρωμα του χρόνου, όταν κηρύχθηκε η Επανάσταση, όλοι εκείνη την ώρα εκτόξευσαν στα ύψη την επαναστατική τους φλόγα, που έβγαινε μέσα από τα εσώψυχά τους για την Πατρίδα, τη Θρησκεία και τους Αρχαίους Προγόνους.
Αυτές οι προκηρύξεις είναι οι διακηρύξεις των αγωνιζόμενων Ελλήνων, για εθνική ανεξαρτησία, αξιοπρέπεια, σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή, αποτελούν το απαύγασμα των αξιών για τις οποίες αγωνίστηκαν και χύθηκαν ποταμοί αίματος που πότισαν την Ελληνική Γη.
Είναι λοιπόν σημαντικό να τις διαβάσουμε με προσοχή ώστε να συνειδητοποιήσουμε τις υψηλές ιδέες που ενέπνεαν τους επαναστατημένους Έλληνες «Ελευθερία ή Θάνατος», «Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος», «Ας πολεμήσωμεν εις τους τάφους των πατέρων μας».
Ας δούμε λοιπόν μερικές από αυτές τις υπέροχες προκηρύξεις των επαναστατημένων Ελλήνων.
Η προκήρυξη του Υψηλάντη
Στις 22 Φεβρουαρίου 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης με συνοδεία πέντε ατόμων πέρασε στη Μολδαβία που τον υποδέχθηκε η φρουρά του ηγεμόνα Μιχαήλ Σούτσου και τον συνόδευσε έως το Ιάσιο. Εκεί εξέδωσε στις 24 Φεβρουαρίου την προκήρυξη «Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος», η οποία θεωρείται η επίσημη κήρυξη της Επανάστασης.
Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος
Η ώρα ήλθεν, ω Άνδρες Έλληνες! Προ πολλού οι λαοί της Ευρώπης, πολεμούντες υπέρ των ιδίων Δικαιωμάτων και ελευθερίας αυτών, μας επροσκάλουν εις μίμησιν, αυτοί, καίτοι οπωσούν ελεύθεροι, επροσπάθησαν όλαις δυνάμεσι να αυξήσωσι την ελευθερίαν, και δι’ αυτής πάσαν αυτών την Ευδαιμονίαν.
Οι αδελφοί μας και φίλοι είναι πανταχού έτοιμοι, οι Σέρβοι, οι Σουλιώται, και όλη η Ηπειρος, οπλοφορούντες μας περιμένωσιν· ας ενωθώμεν λοιπόν με Ενθουσιασμόν! η Πατρίς μάς προσκαλεί!
Η Ευρώπη, προσηλώνουσα τους οφθαλμούς της εις ημάς, απορεί διά την ακινησίαν μας, ας αντηχήσωσι λοιπόν όλα τα Όρη της Ελλάδος από τον Ήχον τής πολεμικής μας Σάλπιγγος, και αι κοιλάδες από την τρομεράν κλαγγήν των Αρμάτων μας. Η Ευρώπη θέλει θαυμάση τας ανδραγαθίας μας, οι δε τύραννοι ημών τρέμοντες και ωχροί θέλουσι φύγει απ’ έμπροσθέν μας.
Οι φωτισμένοι λαοί της Ευρώπης ενασχολούνται εις την αποκατάστασιν της ιδίας ευδαιμονίας· και πλήρεις ευγνωμοσύνης διά τας προς αυτούς των Προπατόρων μας ευεργεσίας, επιθυμούσι την ελευθερίαν της Ελλάδος.
Ημείς, φαινόμενοι άξιοι της προπατορικής αρετής και του παρόντος αιώνος, είμεθα Εύελπεις, να επιτύχωμεν την υπεράσπισιν αυτών και βοήθειαν· πολλοί εκ τούτων φιλελεύθεροι θέλουσιν έλθη, διά να συναγωνισθώσι με ημάς. Κινηθήτε, ω φίλοι, και θέλετε ιδή μίαν Κραταιάν δύναμιν να υπερασπισθή τα δίκαιά μας! Θέλετε ιδή και εξ αυτών των εχθρών μας πολλούς, οίτινες, παρακινούμενοι από την δικαίαν μας αιτίαν, να στρέψωσι τα Νώτα προς τον εχθρόν και να ενωθώσι με ημάς· ας παρρησιασθώσι με ειλικρινές φρόνημα, η Πατρίς θέλει τους εγκολπωθή! Ποίος λοιπόν εμποδίζει τους ανδρικούς σας Βραχίονας; ο άνανδρος εχθρός μας είναι ασθενής και αδύνατος. Οι στρατηγοί μας έμπειροι και όλοι οι ομογενείς γέμουσιν ενθουσιασμού! ενωθήτε λοιπόν, ω ανδρείοι και μεγαλόψυχοι Έλληνες! ας σχηματισθώσι φάλαγκες εθνικαί, ας εμφανισθώσι Πατριωτικαί λεγεώνες, και θέλετε ιδή τους παλαιούς εκείνους Κολοσσούς του δεσποτισμού να πέσωσιν εξ ιδίων, απέναντι των θριαμβευτικών μας Σημαίων! Εις την φωνήν της Σάλπιγκός μας όλα τα παράλια του Ιωνίου και Αιγέου πελάγους θέλουσιν αντηχήση· τα Ελληνικά πλοία, τα οποία εν καιρώ ειρήνης ήξεραν να εμπορεύωνται, και να πολεμώσι, θέλουσι σπείρη εις όλους τους λιμένας του τυράννου με το πυρ και την μάχαιραν, την φρίκην και τον θάνατον…
Ποία ελληνική ψυχή θέλει αδιαφορήση εις την πρόσκλησιν της Πατρίδος; Εις την Ρώμην ένας του Καίσαρος φίλος σείων την αιματομένην χλαμύδα του τυράννου εγείρει τον λαόν. Τί θέλετε κάμη Σεις ω Έλληνες, προς τους οποίους η Πατρίς γυμνή δεικνύει μεν τας πληγάς της και με διακεκομμένην φωνήν επικαλείται την βοήθειαν των τέκνων της; Η θεία πρόνοια, ω φίλοι Συμπατριώται, ευσπλαγχνισθείσα πλέον τας δυστυχίας μας ηυδόκησεν ούτω τα πράγματα, ώστε με μικρόν κόπον θέλομεν απολαύση με την ελευθερίαν πάσαν ευδαιμονίαν. Αν λοιπόν από αξιόμεμπον αβελτηρίαν αδιαφορήσωμεν, ο τύραννος γενόμενος αγριώτερος θέλει πολλαπλασιάση τα δεινά μας, και θέλομεν καταντήση διά παντός το δυστυχέστερον πάντων των εθνών.
Στρέψατε τους οφθαλμούς σας, ω Συμπατριώται, και ίδετε την ελεεινήν μας κατάστασιν! ίδετε εδώ τους Ναούς καταπατημένους! εκεί τα τέκνα μας αρπαζόμενα διά χρήσιν αναιδεστάτην της αναιδούς φιληδονίας των βαρβάρων τυράννων μας! τους οίκους μας γεγυμνωμένους, τον αγρούς μας λεηλατισμένους και ημάς αυτούς ελεεινά ανδράποδα!
Είναι καιρός να αποτινάξωμεν τον αφόρητον τούτον Ζυγόν, να ελευθερώσωμεν την Πατρίδα, να κρημνίσωμεν από τα νέφη την ημισέληνον να υψώσωμεν το σημείον, δι’ ου πάντοτε νικώμεν! λέγω τον Σταυρόν, και ούτω να εκδικήσωμεν την Πατρίδα, και την Ορθόδοξον ημών Πίστιν από την ασεβή των ασεβών Καταφρόνησιν.
Μεταξύ ημών ευγενέστερος είναι, όστις ανδρειοτέρως υπερασπισθή τα δίκαια της Πατρίδος, και ωφελιμοτέρως την δουλεύση. Το έθνος συναθροιζόμενον θέλει εκλέξη τους Δημογέροντάς του, και εις την ύψιστον ταύτην Βουλήν θέλουσιν υπείκει όλαι μας αι πράξεις…
Ας κινηθώμεν λοιπόν με έν κοινόν φρόνιμα, οι πλούσιοι ας καταβάλωσιν μέρος της ιδίας περιουσίας, οι ιεροί ποιμένες ας εμψυχώσωσι τον λαόν με το ίδιόν των παράδειγμα, και οι πεπαιδευμένοι ας συμβουλεύσωσιν τα ωφέλιμα. Οι δε εν ξέναις αυλαίς υπουργούντες στρατιωτικοί και πολιτικοί ομογενείς, αποδίδοντες τας ευχαριστίας εις ην έκαστος υπουργεί δύναμιν, ας ορμήσωσιν όλοι εις το ανοιγόμενον ήδη μέγα και λαμπρόν στάδιον, και ας συνεισφέρωσιν εις την πατρίδα τον χρεωστούμενον φόρον, και ως γενναίοι ας ενοπλισθώμεν όλοι άνευ αναβολής καιρού με το ακαταμάχητον όπλον της ανδρείας και υπόσχομαι εντός ολίγου την νίκην και μετ’ αυτήν παν αγαθόν. Ποίοι μισθωτοί και χαύνοι δούλοι τολμούν να αντιπαραταχθώσιν απέναντι λαού, πολεμούντος υπέρ της ιδίας ανεξαρτησίας; Μάρτυρες οι Ηρωικοί αγώνες των προπατόρων μας· Μάρτυς η lσπανία, ήτις πρώτη και μόνη κατετρόπωσε τας αηττήτους φάλαγκας ενός τυράννου.
Με την Ένωσιν, ω Συμπολίται, με το προς την ιεράν Θρησκείαν Σέβας, με την προς τους Νόμους και τους Στρατηγούς υποταγήν, με την ευτολμίαν και σταθηρότητα, η νίκη μας είναι βεβαία και αναπόφευκτος, αυτή θέλει στεφανώση με δάφνας αειθαλείς τους Ηρωικούς αγώνας μας, αυτή με χαρακτήρας ανεξαλείπτους θέλει χαράξη τα ονόματα ημών εις τον ναόν της αθανασίας, διά το παράδειγμα των επερχομένων γενεών. Η Πατρίς θέλει ανταμείψη τα ευπειθή και γνήσιά της τέκνα με τα βραβεία της δόξης και τιμής· τα δε απειθή και κωφεύοντα εις την τωρινήν της πρόσκλησιν, θέλει αποκηρύξη ως νόθα και Ασιανά σπέρματα, και θέλει παραδώση τα ονόματά των, ως άλλων προδότων, εις τον αναθεματισμόν και κατάραν των μεταγενεστέρων.
Ας καλέσωμεν λοιπόν εκ νέου, ω Ανδρείοι και μεγαλόψυχοι Έλληνες, την ελευθερίαν εις την κλασικήν γην της Ελλάδος! Ας συγκροτήσωμεν μάχην μεταξύ του Μαραθώνος και των Θερμοπυλών! Ας πολεμήσωμεν εις τους τάφους των Πατέρων μας, οι οποίοι, διά να μας αφήσωσιν ελευθέρους, επολέμησαν και απέθανον εκεί! Το αίμα των τυράννων είναι δεκτόν εις την σκιάν τον Επαμεινώνδου Θηβαίου, και του Αθηναίου Θρασυβούλου, οίτινες κατετρόπωσαν τους τριάκοντα τυράννους, εις εκείνας του Αρμοδίου και Αριστογείτονος, οι οποίοι συνέτριψαν τον Πεισιστρατικόν ζυγόν, εις εκείνην του Τιμολέοντος, όστις απεκατέστησε την ελευθερίαν εις την Κόρινθον και τας Συρακούσας, μάλιστα εις εκείνας τον Μιλτιάδου και Θεμιστοκλέους, του Λεωνίδου και των τριακοσίων, οίτινες κατέκοψαν τοσάκις τους αναριθμήτους στρατούς των βαρβάρων Περσών, των οποίων τους βαρβαροτέρους και ανανδροτέρους απογόνους πρόκειται εις ημάς σήμερον, με πολλά μικρόν κόπον, να εξαφανίσωμεν εξ ολοκλήρου.
Εις τα όπλα λοιπόν φίλοι η Πατρίς Μάς Προσκαλεί!
Αλέξανδρος Υψηλάντης
Την 24ην Φεβρουαρίου 1821 Εις το γενικόν στρατόπεδον του Ιασίου
Επαναστατική προκήρυξη Φιλικής Εταιρείας προς τους Βαλκανικούς λαούς
Η προκήρυξη απευθύνεται στους Βλαχομπογδάνους, τους κατοίκους των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών, στους Βούλγαρους και στους Αλβανούς. Τους προτρέπει να ακολουθήσουν το παράδειγμα των Σέρβων που αντιτάχθηκαν στην δεσποτεία. Καλεί τους βαλκανικούς λαούς να ενωθούν, για να αφανίσουν την τυραννία.
Έλληνες! Ανδρείοι Βλαχομπογδάνοι!
Γενναίοι και σταθεροί Βούλγαροι!
Και εσείς οι ξακουσμένοι Αλβανοί!
Έφθασε πλέον ο λαμπρός εκείνος καιρός οπού τόσους χρόνους επιθυμούσατε. Κηρύξατε εις όλον τον φωτισμένον κόσμον την αξίαν και την παλληκαριάν των θαυμαστών προπατόρων σας.
Γυρίσατε τα βλέμματά σας εις τους περίφημους γειτόνους σας Σέρβους! Ιδέτε κατά της τυραννίας ανδρείαν των!
Αυτοί μετ’ ολίγον, αν δεν θελήσουν να γελασθούν, θα συναριθμηθούν με τα ελεύθερα έθνη. Ενωθείτε λοιπόν κι εσείς!
Ορκισθείτε τον αφανισμόν της τυραννίας και τον όλεθρον των τυράννων.
Ενωθείτε, μη λυπάσθε το αίμα σας!
Σας ετοιμάζονται της Ορθοδοξίας και της Ελευθερίας, οι αμάραντοι στέφανοι.
Στην Πελοπόννησο ο Παλαιών Πατρών Γερμανός πρώτος εκδίδει το επαναστατικό διάγγελμα. Επιθυμεί ο αγώνας να γίνει γνωστός στο εξωτερικό και το απευθύνει προς τους εν Πάτραις προξένους των ξένων επικρατειών.
«Προς τους εν Πάτραις προξένους των ξένων επικρατειών»:
«Ημείς, το ελληνικόν έθνος των χριστιανών, βλέποντες ότι μας καταφρονεί το οθωμανικόν γένος, και σκοπεύει τον όλεθρον εναντίον μας πότε μ’ ένα, πότε μ’ άλλον τρόπον, απεφασίσαμεν σταθερώς ή ν’ αποθάνωμεν όλοι ή να ελευθερωθώμεν, και τούτου ένεκα βαστούμεν τα όπλα εις χείρας ζητούντες τα δικαιώματά μας. Όντες λοιπόν βέβαιοι ότι όλα τα χριστιανικά βασίλεια γνωρίζουν τα δίκαιά μας, και όχι μόνον δεν θέλουν μας εναντιωθούν αλλά και θέλουν μας συνδράμουν, και ότι έχουν εις μνήμην ότι οι ένδοξοι πρόγονοί μας εφάνησαν ποτέ ωφέλιμοι εις την ανθρωπότητα, διά τούτο ειδοποιούμεν την εκλαμπρότητά σας και σας παρακαλούμεν να προσπαθήσετε να ήμεθα υπό την εύνοιαν και προστασίαν του μεγάλου κράτους τούτου».
Μάρτιος 1821
Αρκαδία
Στις 24 Μαρτίου, ο Κολοκοτρώνης, και ο Γρηγόριος Δικαίος Παπαφλέσσας, βάδισαν προς την Αρκαδία και από τη Σκάλα απηύθυναν επαναστατική προκήρυξη προς: τους κατοίκους στην οποία έγραφαν:
«Αδελφοί κάτοικοι Αρκαδίας. Η ώρα έφθασε, το στάδιον της δόξης και της ελευθερίας ηνοίχθη, τα πάντα ιδικά μας και ο Θεός του παντός μεθ’ ημών έσεται. Μη προηθήτε εις το παραμικρόν. Σεις είσθε ατρόμητοι και των προγόνων μας απόγονοι. Γενικώς οπλισθήτε με ανοικτά μπαϊράκια, και τρέξατε εναντίον των εχθρών της πίστεως και της πατρίδος. Εντός ολίγων ημερών φθάνομεν και ημείς με 10.000 στρατεύματα. Σεις σφαλίσατε τους Αρκαδίους Τούρκους, και μίαν ώρα αρχήτερα ως λέοντες να τους ξεσχίσετε και να τους στείλετε εις τα τάρταρα του άδου, μη καταδεχθήτε να σας κατηγορήση ο κόσμος και η Ιστορία, αλλά ν’ αποθανατίσητε τα ονόματά σας, και να διαμένετε αιωνίως εις την αθάνατον δόξαν.
Εν Σκάλα την 23Μαρτίου 1821 1ον έτος της Ελευθερίας
Θ. Κολοκοτρώνης, Γρ. Δικαίος»
Μεσσηνία
Στις 23 Μαρτίου 1821, πριν από 195 χρόνια, γράφτηκε το κείμενο από τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, το πρωτότυπο κείμενο της Προκήρυξης, σώζεται στα αρχεία του Foreign Office (βρετανικού Υπουργείου Εξωτερικών), το οποίο και έλεγε:
Προς τας Ευρωπαικάς αυλάς, εκ μέρους του φιλογενούς στρατηγού των Σπαρτιατικών στρατευμάτων Πέτρου Μαυρομιχάλη και της Μεσσηνιακής Συγκλήτου της Καλαμάτας.
«Προειδοποίησις εις τας Ευρωπαϊκάς Αυλάς»,
«Ο ανυπόφορος ζυγός της Οθωμανικής τυραννίας εις το διάστημα ενός και επέκεινα αιώνος κατήντησεν εις μίαν ακμήν, ώστε να μη μείνη άλλο εις τους δυστυχείς Πελοποννησίους Γραικούς, ειμή μόνον η πνοή, και αυτή δια να ωθή κυρίως τους εγκαρδίους των αναστεναγμούς, εις αυτήν την αθλίαν κατάστασιν, όντες υστερημένοι από όλα τα δίκαιά μας, με μιαν γνώμην ομοφώνως απεφασίσαμεν να λάβωμεν τα άρματα, και να ορμήσωμεν κατά των τυράννων. Πάσα προς αλλήλους μας φατρία και διχόνοια, ως καρποί της τυραννίας, απερρίφθησαν εις τον βυθόν της λήθης, και άπαντες πνέομεν πνοήν ελευθερίας, αι χείρες μας, αι δεδεμέναι μέχρι του νυν από τας σιδηράς αλύσσους της βαρβαρικής τυραννίας ελύθησαν ήδη, και υψώθησαν μεγαλοψύχως προς όλεθρον της βδελυράς τυραννίας και έλαβον τα όπλα κατά των τυράννων, οι πόδες οι περιπατούντες εν νυκτί και ημέρα εις τας ενηγγαρεύσεις της ασπλαχνίας τρέχουν εις απόκτησιν των δικαιωμάτων μας, η κεφαλή μας η κλίνουσα τον αυχένα υπό τον ζυγόν, τον απετίναξε, και άλλο δεν φρονεί, ειμή τη ελευθερίαν, η γλώσσα μας, η αδυνατούσα εις το να προσφέρη λόγον εκτός των ανωφελών παρακλήσεων προς εξιλέωσιν της μανίας των τυράννων, τώρα μεγαλοφώνως φωνάζει, και κάμνει να αντηχή ο αήρ το γλυκύτατον όνομα της ελευθερίας. Εν ενί λόγω όλοι απεφασίσαμεν ή να ελευθερωθώμεν ή να αποθάνωμεν, διό και προσκαλούμεν την συνδρομήν και βοήθειαν όλων των εξευγενισμένων Ευρωπαϊκών γενών, ώστε να δυνηθώμεν να φθάσωμεν ταχυτέρως εις τον ιερόν και δίκαιον σκοπόν μας, και να λάβωμεν τα δίκαιά μας, και να ανανεώσωμεν το τεταλαιπωρημένον ελληνικόν γένος μας. Δικαίω τω λόγω η μήτηρ μας Ελλάς, εκ της οποίας και υμείς εφωτίσθητε, απαιτεί όσον τάχος την φιλάνθρωπον συνδρομήν και δια χρημάτων και δια όπλων, και δια συμβουλής, της οποίας εσμέν ευέλπιδες οτι θέλομεν αξιωθή, και ημείς θέλομεν σας ομολογεί άκραν υποχρέωσιν, και εν καιρώ θέλομεν δείξει και εμπράκτως την υπέρ της συνδρομής σας ευγνωμοσύνην μας.
Με ένα δεύτερο έγγραφό της (Μάιος), υπογραμμένο από τον Πετρόμπεη, η Μεσσηνιακή Σύγκλητος ζητούσε βοήθεια από τον αμερικανικό λαό και την κυβέρνηση του προέδρου Τζέιμς Μονρό.. Ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης έστειλε την προκήρυξη αυτή προς τον Αδαμάντιο Κοραή, στο Παρίσι. Ο Κοραής έσπευσε αμέσως να τη μεταφράσει και να στείλει αντίγραφο μετάφρασης και πρωτοτύπου κειμένου στον Αμερικανό φιλέλληνα και καθηγητή της Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, δημοσιογράφο και αργότερα γερουσιαστή και κυβερνήτη της Πολιτείας της Μασσαχουσέτης, Εντουαρτ Έβερετ. Ο φιλέλληνας Έβερετ δημοσίευσε την επιστολή μεταφρασμένη στις αμερικανικές εφημερίδες. Έτσι, με τη δημοσίευση αυτή, δημιουργήθηκε ένα ρεύμα συμπάθειας προς τον ελληνικό αγώνα.
Στις 27 Απριλίου 1821, εστάλη η επιστολή του Κοραή προς τον Έβερετ και στις 25 Μαΐου 1821 δημοσιεύθηκε το κείμενο της προκηρύξεως στον αμερικανικό λαό.
Προκήρυξις προς τους Αμερικανούς της εν Καλαμάτα Μεσσηνιακής Συγκλήτου και του αρχιστρατήγου Πέτρου Μαυρομιχάλη:
«Αποφασίζοντες να ζήσωμεν ή να αποθάνωμεν δια την ελευθερίαν, συρόμεθα προς εσάς από δικαίαν συμπάθειαν, διότι εις τον τόπον σας εδιάλεξε να κατοική η ελευθερία, από μόνους εσάς λατρευομένη, καθώς ελατρεύετο από τους πατέρας μας. Όθεν επικαλούμενοι το όνομα της επικαλούμεθα εν ταυτώ το ιδικόν σας πεποιθότες, ότι μιμούμενοι εσάς θέλομεν μιμηθή τους προγόνους μας και δειχθή άξιοι εκείνων, αν φθάσωμεν να σας ομοιάσωμεν.
Αι αρεταί σας, ώ Αμερικανοί! Μας προσεγγίζουν εις εσάς, μ’ όλον ότι μας χωρίζουν ευρύταται θάλασσαι. Ημείς σας νομίζομεν πλησιεστέρους παρά τα γειτονεύοντα με ημάς έθνη και σας έχομεν φίλους και συμπολίτας και αδελφούς, διότι είσθε δίκαιοι φιλάνθρωποι και γενναίοι. Δίκαιοι, ότι και ελεύθεροι, φιλάνθρωποι και γενναίοι, ότι πολιτεύεσθε κατά το ευαγγέλιον. Η ελευθερία σας δεν επιστηρίζεται εις άλλων εθνών δουλείαν, ούτε η ευδαιμονία σας εις ξένας συμφοράς και ταλαιπωρίας, άλλ’ εξ εναντίας, ελευθέρως και ευτυχώς ζώντες, επιθυμείτε να μετέχωσιν όλοι οι άνθρωποι από τα αυτά αγαθά, και ν’ απολαύωσιν όσα δικαιώματα η φύσις εις όλους εξ ‘ ίσου εμοίρασεν. Εσείς πρώτοι εκηρύξατε τα δικαιώματα ταύτα και πάλιν πρώτοι εσείς τα εσεβάσθητε, αποδίδοντες εις τους αποκτηνομένους Αφρικανούς ανθρώπινον αξίωμα. Κατά το παράδειγμα σας κατέλυσεν η Ευρώπη την σκληράν εκείνην και απάνθρωπον σωματεμπορίαν και από εσάς ακόμη διδάσκεται δικαιοσύνην και μανθάνει να καθαιρή ατόπους ή θανατηφόρους συνηθείας. Η δόξα αύτη, ώ Αμερικανοί! εις μόνους εσάς ανήκει, και σας ανυψώνει υπεράνω όλων των φημισμένων δια της ευνομίας και ελευθερίας εθνών. Υμέτερον είναι, ώ άνδρες! να επιθέσετε τον κολοφώνα εις την δόξαν σας, βοηθούντες μας να καθαρίσωμεν την Ελλάδα από τους μολύνοντας αυτήν εκ τετρακοσίων ετών βαρβάρους. Άξιον υμών αναντιρρήτως είναι να πληρώσετε των πεπολιτισμένων λαών το χρέος, να διώξετε την αμάθειαν και τυραννίαν από την πατρίδα των τεχνών και της ελευθερίας. Δεν θέλετε μιμηθή βέβαια την αξιοκατάκριτον αδιαφορίαν ή μάλλον πολυχρόνιον αχαριστίαν τινών Ευρωπαίων. Όχι, ο λαός του Γουλιέλμου Πέννου, του Βασίγχθωνος και του Φραγκλίνου δεν θέλει αρνηθή βοήθειαν εις τους απογόνους του Φωκίωνος, του Θρασυβούλου, του Αράτου, του Φιλοποίμενος. Εσείς εδείξατε ήδη προς αυτούς τιμήν και εμπιστοσύνην πέμποντες τα τέκνα σας εις τα σχολειά των. Ηξεύρετε με οποίαν αγαλλίασιν τα υπεδέχθησαν εις την σταθεράν προς αυτά εύνοιαν εκείνων και περιποίησιν. Άλλ’ αν ούτως έπραξαν δεδουλωμένοι, με πόσην φιλίαν και ζήλον θέλουν φέρεσθαι προς εσάς, όταν δια της συνεργείας σας συντρίψωσι τας αλύσεις των; Η Ελλάς, τότε θέλει σας δίδει κέρδη, τα οποία μάτην ηθέλατε προσμένει από τυφλούς και αγρίους δεσπότας. Οι δεσμοί της αδελφότητος και της ευγνωμοσύνης θέλουν ενώνει δια παντός τους Έλληνας και τους Αμερικανούς. Τα συμφέροντα ημών είναι τοιαύτα ώστε να δυναμώνουν πάντοτε την προς αλλήλους συμμαχίαν, θεμελιωμένην εις την ελευθερίαν και την αρετήν.
Εξ ονόματος της Μεσσηνιακής Συγκλήτου της εν Καλαμάτα
Πέτρος Μαυρομιχάλης αρχιστράτηγος»
Τον Νοέμβριο του 1821, ο Γιαννόπουλος (δεν γνωρίζουμε το όνομά του) από την Κροστάνδη όπου διέμενε, έστειλε επιστολή στ’ αδέλφια του στην Καλαμάτα και έγραφε:
«Κοιτάχτε καλά, να μη χάσετε τη δόξα που αποκτήσατε. Επίσης και η πόλη μας, η Καλαμάτα, έβγαλε όνομα. Όλη η Ευρώπη έχει ρίξει τα μάτια της επάνω μας και περιμένει την απελευθέρωσή μας».
Ύδρα, Σπέτσες, Ψαρά
Αυτά τα τρία εξεγερμένα νησιά σχημάτισαν στόλο, ο οποίος παρόλο που ήταν λιγότερος σε αριθμό και μικρότερος από τον αντίστοιχο τουρκικό, κυριάρχησε στο Αιγαίο και έμελλε να γράψει χρυσές σελίδες στα χρόνια του ξεσηκωμού. Με κοινή τους διακήρυξη απεύθυναν προς όλους τους Έλληνες το «Προκήρυγμα εθνικόν» που έλεγε
«Προκήρυγμα εθνικόν»
«Γενναίοι αδελφοί, φιλελεύθεροι Έλληνες, έφθασε το τέλος των αναστεναγμών σας διά τας αδικίας, τα ύβρεις, τας ατιμίας και τα άλλα άπειρα κακά όπου επάσχετε. Ευσεβείς απόγονοι ανδρειοτάτων προγόνων, κάτοικοι, των νήσων και της ξηράς, όσοι μένετε ακόμη εις τον τουρκικόν ζυγόν, σηκωθήτε, πιάσετε τα όπλα διά την κοινήν ελευθερίαν. Όσοι έχετε καράβια, μικρά και μεγάλα, αρματώσετέ τα και ενωθήτε με τον ελληνικόν στόλον, όπου συγκροτείται από τας ναυτικάς δυνάμεις των Υδραιωτών, Σπετσιωτών και Ψαριανών, και σας υπόσχεται την ελευθερίαν όλου του Αρχιπελάγους. Μη δειλιάσετε, απόγονοι του Μιλτιάδου και Θεμιστοκλέους Ο πόλεμος γίνεται διά την πίστιν και την πατρίδα. Σηκωθήτε εξ όλης ψυχής και καρδίας. Πιάσετε τα όπλα και κατακόψετε τους τυράννους, διά να λάβητε την ελευθερίαν οπού όλοι κοινώς επιθυμούμεν».
Επιστολή κατοίκων της νήσου Ύδρας προς τους πλοιάρχους των ελληνικών πολεμικών,
Ύδρα, 19 Απριλίου 1821
«Εντιμότατοι κύριοι καπεταναίοι του ελληνικού στόλου,
Ο ξεσηκωμός του ελληνικού έθνους κατά των τυράννων του και η αποστολή του στόλου μας γίνεται με αποκλειστικό σκοπό να πλήξουμε τον κοινό εχθρό, ώσπου να αποκτήσουμε τα δίκαια και την ελευθερία μας. Όλες οι έννοιες μας πρέπει να είναι προσηλωμένες σ’ αυτόν τον σκοπό, του οποίου την υλοποίηση επιθυμούμε και βέβαια θα επιτύχουμε εάν οδηγηθούμε με φρονήματα άξια ελευθέρων ανδρών».
Μεσολόγγι
‘’ Οι δε Μεσολογγίται εις όλον το διάστημα της πολιορκίας έδωκαν άπειρα δείγματα της καρτερίας και γενναιοψυχίας των , διότι ήταν εκ των πρώτων, όπου να ριψοκινδυνεύουν , οι πρώτοι εις τας μάχας και όπου ηρίστευον ελάμβαναν μόνοι σχεδόν και πάντοντε μέρος εις τας εξόδους , αφήνοντες κατά ταύτας τους πλειότερους νεκρούς και επέστρεφαν με τους περισσότερους τραυματίας. Εφύλαττον δε πάντοτε τας πλέον επικινδύνους θέσεις και ως πυροβολισταί εις τα κανονοστάσια και με τα τουφέκια εστέκοντο εις τας επάλξεις’’ ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΣΠΥΡΟΜΗΛΙΟΣ
«Εν έτει χιλιοστώ οκτακοσιοστώ εικοστώ πρώτω: τη Τετάρτη του μηνός Νοεμβρίου, εν Μεσολογγίω»
«Η παντελής απελπισία, αποτέλεσμα του σκληροτάτου ζυγού της οθωμανικής τυραννίας, έβαλεν εις τας χείρας των Ελλήνων τα όπλα. Ησθάνθησαν ότι δεν ημπορούσαν πλέον να ζήσουν εις την πατρίδα των, αλλ’ ή αυτήν έπρεπε ν’ αφήσουν, ή υπό την μάστιγαν της τυραννίας και τον ζόφον των δεσμωτηρίων ν’ αποθάνουν, μη δυνάμενοι να εκπληρώσουν τα υπέρ την δύναμίν των ζητήματα των τυράννων των, ή με μέρος του αίματός των να εξαγοράσουν εκείνο των επιλοίπων αδελφών των, των γυναικών και τέκνων των. Απεφάσισαν το τρίτον και έλαβον τα όπλα.
Κρήτη
Στην Κρήτη υπήρχε πολύ ισχυρή στρατιωτική και διοικητική παρουσία, ενώ υπήρχε μεγάλη μουσουλμανική κοινότητα, με σχεδόν το μισό πληθυσμό της να είναι Μουσουλμάνοι. Όμως και εκεί την Άνοιξη του 1821 αναπτύχθηκε επαναστατικό κίνημα στις περιοχές των Σφακίων και Ανωγείων, με αποτέλεσμα να αντιδράσουν οι οθωμανικές αρχές και να προβούν σε βίαιες πράξεις για ανατροπή της Επανάστασης. Αυτή όμως η αντίδραση έφερε το αντίθετο αποτέλεσμα, δημιουργήθηκαν επαναστατικοί πυρήνες, κυρίως στις ορεινές περιοχές της Κρήτης και οι κάτοικοι της Μεγαλονήσου έδωσαν το δικό τους ηχηρό «παρών» με την επαναστατική προκήρυξή τους:
«Εν ονόματι της τρισυποστάτου θεότητος Οι κάτοικοι της νήσου Κρήτης, πλήρεις από υψηλόν και ευγενές της ελευθερίας αίσθημα, έλαβον κατά της οθωμανικής τυραννίας τα όπλα περί την 14ην του μηνός Ιουνίου εν έτει 1821. Πειθόμενοι εις την ιεράν φωνήν της πατρίδος, και αποσείσαντες εν μέρει τον φρικώδη τούτον ζυγόν, συνήλθον οι νόμιμοι Παραστάται των διαφόρων επαρχιών κατά την σεβαστήν της Υπερτάτης Διοικήσεως πρόσκλησιν, και καλώς σκεφθέντες επεξεργάσθησαν τον επόμενον οργανισμόν, σύμφωνον με το πνεύμα και τας παραδεχθείσας αρχάς του Γενικού συστήματος της Ελλάδος, του οποίου κηρύττουσι την άθικτον και ακριβή διατήρησιν.
Εν Αρμένοις τη 20η Μαΐου 1822 έτος ανεξαρτησίας
Μέσα λοιπόν από τις προκηρύξεις εντοπίζεται η επιλογή των απλών ανθρώπων, να ξεσηκωθούν ενάντια στον Οθωμανικό αυταρχισμό που αποτυπώθηκε μέσα σ’ αυτές και τα συνθήματα, όπως «Ελευθερία ή Θάνατος» των επαναστατών που ακούστηκαν από τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες ως τα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη.
Σήμερα 200 χρόνια μετά την κήρυξη της Επανάστασης του 1821,τα μηνύματά της Επανάστασης παραμένουν επίκαιρα που αποτελούν ταυτόχρονα έναν οδηγό για την αντιμετώπιση των σύγχρονων εθνικών θεμάτων. Μας διδάσκουν ότι όταν οι Λαοί είναι ενωμένοι και έχουν πάρει την απόφασή τους να αγωνισθούν με σθένος για την ελευθερία τους, τότε έχουν την ικανότητα να κατανικήσουν εχθρούς που παρουσιάζονται ότι είναι πανίσχυροι και ανίκητοι. Τέτοιος εχθρός ήταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία την οποία σημειωτέον στήριζαν ξένες δυνάμεις μεταξύ αυτών δε και η Ιερά Συμμαχία.
Ας παραδειγματιστούμε λοιπόν από τους προγόνους μας για να αντιμετωπίσουμε τις σημερινές προκλήσεις, σε ότι αφορά τα εθνικά μας θέματα, τα υπαρκτά οικονομικά προβλήματα της Πατρίδας μας και τις κοινωνικές προκλήσεις που απορρέουν από τη δίνη της παγκόσμιας πανδημίας και άλλων απειλών.
