Το εαρινό Πάσχα «εορτή των εορτών και πανήγυρις των πανηγύρεων» για τους χριστιανούς της ορθοδοξίας, κατέχει κεντρική θέση όχι μόνο στο εκκλησιαστικό αλλά και στο λαϊκό εορτολόγιο των Νεοελλήνων. Συμπίπτοντας χρονικά με την κορύφωση της άνοιξης αποτελεί και το ίδιο κορύφωση του ανοιξιάτικου λατρευτικού κύκλου, προσλαμβάνοντας έναν ιδιαίτερο συμβολικό χαρακτήρα.
Το Πάσχα έχει τις ρίζες του στην λατρεία των Αιγυπτίων που γιόρταζαν την εαρινή ισημερία, τη στιγμή του χρόνου, που η μέρα αρχίζει να γίνεται μεγαλύτερη από τη νύχτα, που το φως του ήλιου νικά οριστικά το σκοτάδι.
Η Αιγυπτιακή αυτή γιορτή που λεγόταν Πισάχ πέρασε στους Εβραίους και μετά στους Χριστιανούς, ταυτισμένη με τον μαρτυρικό θάνατο του Χριστού, που σταυρώθηκε κατά το Εβραϊκό Πάσχα.
Ο Χριστός ταυτίστηκε με τον ήλιο, η αμαρτία με το σκότος. Η νίκη της μέρας πάνω στη νύχτα, έγινε νίκη του φωτός της αλήθειας πάνω στο σκότος της αμάθειας.
Με τη λέξη Πάσχα ή Λαμπρή ο ελληνικός λαός δεν εννοεί απλώς την Κυριακή του εορτασμού της Αναστάσεως αλλά κύκλο 15 ημερών που αρχίζουν την Κυριακή των Βαΐων και λήγουν την Κυριακή του Θωμά.
Το Σάββατο του Λαζάρου ομάδες παιδιών κυρίως κοριτσιών κρατώντας ένα είδωλο , που παριστάνει τον Λάζαρο και ανθοστόλιστα καλαθάκια γυρνούν τα σπίτια αφηγούμενα τραγουδιστά το ιστορικό του θανάτου και της ανάστασης του και απαιτούν την αμοιβή τους σε άβαφα αυγά, καρπούς και χρήματα.
-Ηρθ’ου Λάζαρους, ήρθαν τα βάγια
-Που ήσαν Λάζαρε, που ήσαν κρυμμένους
-Μες του χάντακα, χαντακουμένους
Δωσ’ μι, δωσ’ μι κρύο νεράκι
Γιατί είναι το στόμα πικρό φαρμάκι
-Σήκου Λάζαρε και μην κοιμάσι,
Ήρθ’ η μάνα σου από την Πόλη,
Σ’ ίφιρι χαρτί και κουμπουλόι.
-Βαΐα, βάϊα του Βαγιού
τρώμε ψάρια και κουλιού
και την άλλη Κυριακή
τρώμε το παχύ τ’ αρνί
Την Κυριακή των Βαΐων στολίζουν τους ναούς με κλάδους δάφνης που μετά την λειτουργία διανέμονται στους πιστούς οι οποίοι τα τοποθετούν στα εικονίσματα των σπιτιών τους ως φυλακτά η για να διώξουν τα ζωύφια.
Με την έναρξη της Μεγάλης Εβδομάδας εντατικοποιείται η συμμετοχή των πιστών στο Θείο Δράμα. Οι λειτουργίες της Μεγάλης Εβδομάδας εικονογραφούν την πορεία του Ιησού προς τον θάνατο όχι μόνο με λεκτικές αλλά και με θεατρικές εικόνες.
Η Μεγάλη Πέμπτη ονομάζεται από τον λαό Κόκκινη Πέμπτη η Κοκκινοπέμπτη, γιατί κατ’ αυτή βάφουν τα κόκκινα αυγά. Το πρώτο αυγό ονομάζεται της Παναγίας και φυλάσσεται στο εικονοστάσι και θεωρείται ότι έχει ιαματικές ιδιότητες. Το κόκκινο χρώμα της βαφής για κάποιους συμβολίζει το αίμα του Χριστού, για άλλους την χαρά της Ανάστασης.
Η Μεγάλη Παρασκευή, ως ημέρα του βαρύτερου πένθους, είναι καθ’ ολοκληρίαν αφιερωμένη στην εκκλησία. Μετά την αποκαθήλωση του Εσταυρωμένου αρχίζει ο στολισμός του Επιταφίου. Το βράδυ γίνεται η περιφορά του επιταφίου που αποτελεί την συγκινησιακά κορυφαία και θεατρικά πιο εκτεταμένη φάση στην εξέλιξη της δραματικής αναπαράστασης του Θείου Πάθους.
Ένα από τα πολλά έθιμα της Ανάστασης κατά τη νύχτα του Μεγάλου Σαββάτου είναι το χτύπημα από άνδρες με ράβδους των στασιδιών, οι ρίψεις κροτίδων, οι θραύση αγγείων στους δρόμους. Ο κρότος που δημιουργείται έχει την συμβολική έννοια, να φοβηθεί ο δαίμων που καραδοκεί για να εμποδίσει την Ανάσταση του Χριστού.
Το βαθύτερο μήνυμα της Ανάστασης είναι η έννοια της ανανέωσης. Η Λαμπρή Κυριακή και η Διακαινήσιμη Εβδομάδα με τα έθιμα και τα σύμβολά τους έχουν μια συλλογική δράση με στόχο την ανανέωση της ζωής.
Πηγή:Μιράντα Τερζοπούλου
